W celu przedłużenia efektów wcześniejszej edycji projektu 17 asystentów – uczestników I edycji projektu posiadało możliwość uzyskania wsparcia również w II edycji projektu, poprzez udział w 15 godzinach superwizji. Ponadto II edycja projektu przewidywała, iż kolejnych 10 małopolskich asystentów uzyska możliwość udziału w 30 godzinach superwizji.

Grupy kontynuujące spotykały się 5 -krotnie, z częstotliwością jeden raz w miesiącu na 3-godzinnej superwizji. Grupa nowych uczestników spotykała się 10 razy, co 2 tygodnie również na 3-godzinnych spotkaniach.

Asystenci rodziny spotykali się od marca do lipca 2015r., by z pomocą doświadczonego superwizora mogli uzyskać wsparcie w występujących w trakcie pracy trudnościach, a także nawiązać nowe znajomości. Udział w spotkaniach stał się okazją do uporządkowania posiadanej już wiedzy z doświadczeniem i intuicją uczestniczących w spotkaniach asystentów.

Na bazie doświadczeń z prowadzenia dwóch edycji projektu dr Piotr Passowicz opracował raport stanowiący podsumowanie obu edycji projektu „Superwizja dla asystentów Rodziny”.

Poniżej zawarte są najważniejsze wnioski z powyższego opracowania:

Najistotniejsze problemy doświadczane przez asystentów rodziny omawiane podczas superwizji:

1. Narażenie na chroniczny stres, aż po ryzyko naruszenia, bądź uszkodzenia wewnętrznego poczucia, iż świat jest bezpieczny, przewidywalny i sprawiedliwy. Wpisuje się to w mechanizm tzw. wiktymizacji pośredniej.

2. Nieprecyzyjne ustalenie zakresu obowiązków i odpowiedzialności asystenta rodziny wynikające z pełnionej roli zawodowej. Sytuacja taka prowadzi do przymusu permanentnego szkolenia się, ciągłej presji niewystarczających kompetencji wpisanych w rolę, co stwarza ryzyko ciągłego stresu i nierzadko prowadzi do frustracji i przeciążenia.

3. Częste ryzyko konfliktu jaki występuje pomiędzy założeniami a praktyką i dotyczy zalecanej postawy partnerskiej jaką asystent ma pełnić w rodzinach wobec osób dorosłych objętych asystą, a realnością chronicznego kryzysowego ich uwikłania o podłożu społeczno- kulturowym, na które nakładają się nierzadko nieusuwalne deficyty psychoneurologiczne i często uzależnienia.

4. Systemowa zależność asystenta od innych służb pomocowych , co oznacza, iż w praktyce nie może on efektywnie wypełniać swoich zadań bez współpracy z pracownikiem socjalnym, kuratorem, nauczycielami.

5. Zjawisko zmęczenia pomaganiem przedstawicieli zawodów starszych doprowadza często do delegowania asystenta rodziny do pełnienia roli „bohatera rodzinnego” w „rodzinie zawodów pomocowych”.

Rola „bohatera rodzinnego” przyjmuje dwie formy:

a) tego, który pracuje za innych( np. pracownika socjalnego) i przeciąża się, aby pomóc zachowując dobre relacje i zaufanie rodziny,

b) tego, który pracuje za innych (np. kuratora) i przeciąża się aby pomóc tracąc dobre relacje i zaufanie rodziny, ze względu na charakter podjętej pracy.

Podjęte w ramach superwizji działania wynikające z powyższych problemów:

1. Dostosowanie procesu superwizji do potrzeb i możliwości uczestników, tak aby pełniła ona funkcję wspierająco-odbarczającą, ze szczególnym uwzględnieniem operacyjnego deklarowania i wzmocnienia tożsamości zawodowej, co przekładać by się miało na osiągnięcie większej biegłości w zachowaniach asertywnych.

2. Zapewnienie różnorakiego wsparcia, w tym:

- wsparcia emocjonalnego, co ma na celu uzyskanie większej pewności, motywacji do działań, „oczyszczenie się” z trudnych emocji.

- wsparcia intelektualnego, celem pogłębienia rozumienia, skorzystania z doświadczeń grupy, gdzie zwraca się uwagę na jej potencjał twórczy, wyrażany w wielości pomysłów, spojrzeń z różnych perspektyw na ten sam problem.

Korzyści płynące z uczestnictwa w superwizji:

Dłuższy czas trwania superwizji prowadzić może do internalizacji doświadczenia i uzyskania postawy dystansu do własnych sądów i gotowości do weryfikacji swojego stanowiska. Tym samym może mieć miejsce rozwijanie umiejętności wchodzenia w rezonans emocjonalny z rodziną, przy ominięciu pułapki przeciwprzeniesieniowych reakcji, uzyskanie elastycznego i adekwatnego reagowanie na jej potrzeby i problemy. Wskazuje się też na możliwość uzyskania wsparcia instrumentalnego w przypadkach wymagających zastosowania określonych procedur prawnych.

Efekty osiągnięte wynikające z przeprowadzonej superwizji:

1. Budowanie szeroko rozumianego kapitału społecznego

2. Rozwinięcie tzw. miękkich kompetencji, związanych z możliwością osiągania wglądu we własne emocje, bardziej świadome budowanie relacji z klientami, obniżenie kosztów emocjonalnych pracy, poprzez uwrażliwienie na zjawiska przeciwprzeniesienia, procesu równoległego, identyfikacji.

3. Uzyskanie motywacji do korzystania z potencjału własnej grupy zawodowej, jako źródła wielorakiego wsparcia, w tym emocjonalnego, poznawczego, instrumentalnego.

4. Poczucie deklarowania własnej roli zawodowej i związaną z tym większą gotowość do zachowań asertywnych, przekładających się na tworzenie i podejmowanie strategii działania zakładających:

-korzystanie z zespołów roboczych grupujących inne służby jako należnego źródła wsparcia przy rozwiązywaniu problemów i sposobu na unikniecie uwikłania w toksyczne role (np. „bohater rodzinny”),

-w kontekście definicji roli zawodowej i zadań z nią związanych, wypracowanie wspólnych, prostych i czytelnych wzorów prowadzenia dokumentacji, w tym wpisania czasu przygotowania stosownych dokumentów w czas pracy asystenta,

-w kontekście współpracy z innymi służbami zadbanie o uniknięcia pułapki relacji sfunkcjonalizowanej, gdzie są nieadekwatne proporcje pomiędzy nakładaną odpowiedzialnością, a instrumentami prawnymi gwarantującymi egzekwowanie tej odpowiedzialności i dającymi władzę wykonawczą, gdzie uznano, iż w szczególności na uwagę zasługuje pozycja i umocowanie prawne asystentów rodzin wobec innych służb, ze szczególnym uwzględnieniem kuratorów społecznych i zawodowych, oraz pracowników socjalnych

-gotowość do wdrażania postulowanych rozwiązań kładących nacisk na równy rozkład sił pomiędzy wszystkie służby tworzące grupę roboczą, tak, aby prawna egzekucji wspólnie poczynionych ustaleń, związanych z wykonywaniem bieżącego zadania do którego grupa została powołana, była możliwa i leżała w gestii każdego członka grupy zadaniowej.

-gotowość do podjęcia dalszej pracy i rozwoju w kierunku zbudowania tzw. rówieśniczej/ koleżeńskiej grupy superwizyjnej.

Opracowanie: Anna Boduch-Syc, na podstawie przygotowanego przez dr Piotra Passowicza „Raportu podsumowującego dwie edycje projektu Superwizja dl a Asystentów Rodziny”