Równo pięć lat temu, w dniu 1 kwietnia 1999 roku, Uchwałą Sejmiku Województwa Małopolskiego powołany został Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej, jako jednostka organizacyjna, realizująca zadania wynikające z ustawy o pomocy społecznej, zarezerwowane dla samorządu województwa. Od tego czasu ROPS pełni funkcję ośrodka informacji o systemie pomocy społecznej oraz centrum myślenia strategicznego o regionalnej polityce społecznej.
Celem strategicznym dla Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej jest stworzenie zintegrowanego, efektywnego modelu regionalnej pomocy społecznej. Kierunki działań, służące realizacji powyższego celu, to przede wszystkim: tworzenie sprawnego systemu informacji o zasobach, usługach i problemach społecznych, aktywizowanie społeczności lokalnych, kształcenie profesjonalnej kadry pomocy społecznej oraz tworzenie
i realizowanie efektywnych, nowatorskich programów celowych.
W ramach tworzenia sprawnego systemu informacji o zasobach, usługach i problemach społecznych, ROPS prowadził działania z zakresu edukacji społecznej, w ramach 21 publikacji, o łącznym nakładzie 92 200 egz., min.: „Wybrane instytucje polityki społecznej w województwie małopolskim”, „Zatrudnianie osób niepełnosprawnych – co warto wiedzieć”, „Warto wiedzieć...Informator dla Osób Niepełnosprawnych”, „Małopolski Informator dla Seniorów”, „Ludzie starsi i dom pomocy społecznej...”, „Mapa Pomocy Rodzinie”, „Przemoc w Rodzinie” – poradniki dla kobiet i pomagających, „Zastępcze Rodzicielstwo...” oraz poprzez biuletyny ROPS es-O-es.
Przeprowadzono „Bilans potrzeb osób niepełnosprawnych”, dotyczący jakości usług świadczonych przez instytucje pomocy społecznej oraz potrzeb tej grupy. Badaniem objęto 1 128 niepełnosprawnych. Zrealizowano badania (we wszystkich miastach powiatowych województwa) dotyczące oceny zjawiska narkomanii na terenie Małopolski. W badaniu wzięło udział 3 500 uczniów z 35 szkół średnich. Przeprowadzono także badania ankietowe wśród 1048 klientów pomocy społecznej w ramach projektu Diagnozowania przyczyn ubóstwa w województwie małopolskim.
Ponadto prowadzona jest komputerowa baza danych o organizacjach pozarządowych, realizujących zadania z zakresu pomocy społecznej. W bazie znajdują się dane blisko 300 organizacji społecznych.
Na bazie doświadczeń flamandzkich udało się dokonać koncentracji danych o ofercie wsparcia w regionie - powstał Vortal Małopolski Informator Społeczny. Corocznie opracowywane są raporty nt. sytuacji społecznej w województwie oraz sprawozdania z realizacji zadań w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych realizowanych przez powiaty.
W celu zaktywizowania środowisk lokalnych na rzecz rozwiązywania problemów społecznych zorganizowano I i II Giełdę Pracy dla osób niepełnosprawnych, w których udział wzięło 108 pracodawców, oferujących 730 miejsc pracy. Giełdy odwiedziło blisko 2 300 osób niepełnosprawnych. Blisko 70% miejsc pracy oferowanych podczas Giełd Pracy zostało wykorzystanych przez uczestników. Zorganizowano konkursy o nagrodę Marszałka Województwa dla osób niepełnosprawnych, prowadzących działalność gospodarczą rozpoczętą ze środków PFRON. Przeprowadzono Małopolską Giełdę Programów Profilaktyczno - Opiekuńczych, realizowanych w placówkach opiekuńczo – wychowawczych województwa. Przeprowadzono Kampanię profilaktyki uzależnień na rzecz młodzieży „Mogę być... Mogę mieć...”, do której włączyły się 23 gminy z 9 powiatów Małopolski oraz Ochotnicze Hufce Pracy z 9 powiatów. Zainicjowano Wojewódzką Kampanię Społeczną „zacznijmy teraz...” w ramach obchodów Europejskiego Roku Osób Niepełnosprawnych. Do Kampanii włączyło się 18 powiatów oraz liczne organizacje pozarządowe. Wspierano merytorycznie, prawnie i finansowo małopolskie organizacje pozarządowe, w wyniku czego zgłoszono do konkursów grantowych 648 wniosków, zrealizowano zaś 177 projekty związane z zadaniami województwa z zakresu pomocy społecznej. Zintegrowano społeczności lokalne 5 powiatów wokół problemu przemocy domowej, wdrażając Program „Przeciw Przemocy”. Dzięki realizacji Programu działa już w województwie 47 lokalnych koalicji, posiadających fachowe przygotowanie w tym zakresie.
Udoskonalono metody pracy socjalnej oraz podniesiono kwalifikacje zawodowe 10 015 pracowników socjalnych z terenu Małopolski, organizując: 36 kursów, 270 szkoleń, 33 konferencje. 308 osób uzyskało dodatkowe kwalifikacje w ramach prowadzonych rocznych kursów dla opiekunów z domów pomocy społecznej, 142 osoby zdobyły I stopień specjalizacji w zawodzie pracownik socjalny.
Tworząc i realizując efektywne, nowatorskie programy celowe, ROPS opracował 9 Programów Wojewódzkich. Niektóre z nich zostały zrealizowane, inne, wieloletnie pozostają w trakcie realizacji:
1. Małopolski Program Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2002-2006. Strategia dla Województwa Małopolskiego,
2. Wojewódzki Program Polityki i Pomocy Społecznej wobec Starości „SENIOR” na rok 2000,
3. Wojewódzki Program Polityki i Pomocy Społecznej wobec Starości na lata 20001-2003,
4. Wojewódzki Program Szkolenia i Doskonalenia Zawodowego dla Kadr Pomocy Społecznej na lata 2001 – 2003,
5. Wojewódzki Program w części: Polityki Prorodzinnej i Przeciwdziałania Przemocy; Przeciwdziałania Narkomanii; Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na rok 2000 - 2003,
6. Wojewódzki Program Pomocy w Realizacji zadań na Rzecz Zatrudniania Osób Niepełnosprawnych na rok 2000,
7. Wojewódzki Program Poprawy Warunków Życia Społecznego i Zawodowego Osób Niepełnosprawnych na rok 2000,
8. Wojewódzki Program Poprawy Jakości Życia Osób Niepełnosprawnych na lata 2000 – 2001,
9. Wojewódzki Program Poprawy Warunków Życia Społecznego i Zawodowego Osób Niepełnosprawnych na lata 2001 – 2005.
W ramach współpracy z Flandrią Wschodnią (Belgia) przygotowano fachową kadrę trenerów, którzy dziś stanowią podstawową sieć wykładowców ROSZ; dokonano również inwestycji w budynku ROPS; wykorzystano ideę „Sociale Kaart” – baza danych o dostępnych formach pomocy i adresach placówek pomocowych. W ramach współpracy pomiędzy Hrabstwem Fionia (Dania) i Województwem Małopolskim zainicjowano prace nad przygotowaniem modelowych sposobów reorganizacji
3 małopolskich domów pomocy społecznej.
